CRITA RAKYAT
Crita rakyat yaiku sawijining prosa lawas sing urip ing masyaraakat lan
anggone nyebarake turun-temurun nganggo basa lisan. Crita rakyat kasebut
kacritakake ing maneka warna kahaanaan, ana ing sajroning kumpulan, utawa pinangka
crita paamancing impen llan sapiturute. Tumpraping bocah-bocah, crita rakyat
uga bisa migunani pinangka pendhidhikan budi pekerti amarga ana ing sajroning
critaa kasebut akeh pesen-pesen moral kang bisa dadi lantaran nandurake budi
pekerti luhur tumprap bocah-bocah.
Titikane crita rakyat yaiku :
§ panyebarane kanthi lisan,
§ duweni sifat tradisional,
§ sugih cakrek lan variasi, jenenge pangripta ora konangan,
§ wangune tiron (klise) ana ing
susunan/cara pangungkapane. Cerita rakyat duweni unsure-unsur intrinsik kayata :
tema, latar, paraga, alur lan pesen.
Manpangat cerita rakyat yaiku :
§ Manpangat rekreatif yaiku menehi rasa tentrem, seneng uga menehi hiburan
§ Manpangat didaktif yaiku ndidik paraa kaang maca amarga nilai-nilai
kebeneran lan keapikan kang aanaa ing sajroning crita
§ Manpangat estetis yaiku menehi nilai-nilai kaendaahan
§ Manpangat moralitas yaiku ngandhut nilai-nilai moral kang dhuwur saengga
para kang maca bisa mangerteni moral kang aapik lan elek
§ Manpangat religius yaiku ngandhut ajaraaning agamaa kang bisa didadekake
tuladha kanggo para kang maca
Tuladha
JAKA SANGKRIP
Asma timure Jaka Sangkrip, kalebu bangsawan Mataram. Mijil
panutan saka Demang Mawar klawan Nyi Puger. Amarga nandhang sukerta gerah
pathek & gudhig, piyambake nglalu. Ngumbara menyang sedhengah papan
nggoleki marganing pati. Papan sing angker lan wingit mesthi diparani, suprihe
supaya dibadhog kewan galak utawa dimangsa dhemit, buta bekasakan sing gelem
mangan uwong. Anggone ngumbara ngulon parane. Dene papan sing diparani isih
tlatah Mataram kayata : Kebumen, Wonosobo, Purworejo, Magelang lan Temanggung;
malah tau nganti tekan Banyumas lan Cilacap. Katitik yen arep ana jemenengan
raja-raja Mataram, para punggawa kraton mesthi kautus supaya ngupadi lan methik
Sekar Wijaya Kusuma. Kembang mau mung dumunung ing pinggir gisiking Samodra
Hindia ya ing Pulo Nusakambangan iring kidul. Goteke wong akeh kembang mau
gaib, merga cat katon, cat ora. Dene pigunane kanggo njangkepi sumping makutha
para raja Mataram kang lagi jemenengan mau.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar